FESTAS ESTACIONAIS : A MALLA
A faena da malla era
a festa t?ica das terras onde se cultivaba o centeo e o trigo.
Comez?ase por arranxa-la eira, receb?doa onde
fora preciso, para deixala lisa e sen fochas. O chamado "paparruallo",
formado de antem?, era estendido cunha vasoira de silvarda, ficando
como lu?o; e mentres non pasaban os d?s necesarios para que secase, a eira
era coma un lugar sagrado onde ningu? pod? pisar, nin sequera as gali?s.
Chegado o d? da malla, sempre en d? de sol de xullo ou de agosto, desfac?nse as medas; pasaban ? eira os mollos que as formaban; coloc?anse arredor todos de p? a xeito de valado para que o gran non brincara f?a ; estend?nse os demais simetricamente encol da eira, facendo as?as eiradas, e os malladores coloc?anse en d?s ringleiras, fronte a fronte, porque a calor o esix? e a faena o requir?.
Os dun lado empu?ban os mallos facendo xira-los p?tegos no aire e deix?doos caer de golpe sobre as espigas, e os do lado fronteiro fac?n a mesma faena. Deste xeito, cun comp? r?mico, ?n mallando as espigas ata que soltaban todo o gran.
Non hab? pr?as nin bulicio: todo era grave, solemne e s?se o?n os golpes compasados dos p?tegos. A malla non era barafunda coma a escasula, nin dionis?ca coma a vendima, nin brincadeira coma a ruada, nin divertida coma o fiadeiro, nin estridente coma o foli?. Ti? moito de festa, pero de festa austera, serena, ordenada, e os malladores semellaban sacerdotes dun antigo rito de traballo.
O espallamento das m?uinas malladoras foi a causa de que as mallas foran esmorecendo de vagari?, e xa non se bota man da cooperaci? veci?l da roga, a axuda ou o troque, antes obrigados.
Non poucas comarcas galegas posu?n eiras de propiedade comunal, gard?dose tradicionalmente o sitio que correspond? a cada familia para face-la meda preto; e, no tocante ?seu disfrute para a malla, os veci?s avis?anse con antelaci? e por rigorosa rolda no percorrer dos anos.
Nalgunhas comarcas exist? comunidade para face-la malla. Entre xentes supersticiosas da Capelada (Ortigueira) crese que cando a malla cadraba cun d? neboento, v?se rubir por entre o neboeiro o trigo das eiras dos vales pr?imos.
A Meda: era unha construcci? c?ica que se fac? comunmente na herdade contigua ?casa, ou na eira, para que secara ou conservara o gran mentres non chegaba a malla.
P?ese dicir que as medas estaban constitu?as por trigo e centeo, con palla e gran, pois a cebada cultiv?ase moi pouco. Cando se ? segando o cereal, este ?se estendendo sobre a mesma leira, form?dose logo feixes pequenos ou mollos que se dispo?an en "maragoutos" e eran contados por "dezmas", a cada unha das cales se lle calculaban dous ferrados e medio os anos de colleita ordinaria.
Logo da sega, cando o gran e a palla se xulgaban xa ben enxoitos, carrex?anse os "maragoutos" ?eira e al?fac?nse con gavelas as medas, non desfac?doas ata o d? da malla.
Antano era unha arte especial, a da construcci? das medas, e o labrego que coll? pan de seu e pu? todo o empe? en ca s? meda fose a mellor do lugar, mesmo do contorno, polo esmerado da s? feitura e a perfecci? da aparencia exterior.
Nalgunhas comarcas tam? adoitaban facerse medas de millo, conserv?dolle a cana e a espiga, pero isto non era moi frecuente. Polo xeral, o millo era recolleito, quit?aselle a palla, met?nse as espigas no canastro ou cabaceiro para que se desloirasen, escasulabanse logo e despois pendur?anse nas solainas ou nos teitos das vivendas, atando as follas unhas con outras para formar ma?zos e deixando as espigas a descuberto
M?ica Beatriz Su?ez Groba
- Bibliograf? consultada: "breviario enciclop?ico", eladio rodr?uez g?zalez.